Tal van inbreuken op de wegverkeerswet en wegcode kunnen worden bestraft met een rijverbod van (doorgaans) acht dagen tot vijf jaar. Artikel 38 Wegverkeerswet bepaalt dat het desgevallend gaat over een “verval van het recht tot het besturen van een motorvoertuig“. Daarenboven kan, en in bepaalde gevallen moet, de rechter het herstel in dat recht tot sturen afhankelijk maken van proeven. Deze proeven kunnen onder meer zijn: een theoretisch of praktisch examen en/of een medisch of psychologisch onderzoek.

Wegverkeerswet

Als er geen examens of onderzoeken worden opgelegd, kan de rechtbank het verval beperken tot een weekendverval (art. 38 §3 Wegverkeerswet) of “het verval van het recht tot sturen beperken tot de categorieën van voertuigen die hij aangeeft overeenkomstig de bepalingen vastgesteld door de Koning krachtens artikel 26“ (art. 45 Wegverkeerswet). Voormeld artikel 26 Wegverkeerswet stipuleert: “De Koning bepaalt het model van het Belgisch rijbewijs en van het als zodanig geldend bewijs, de categorieën van voertuigen waarvoor ze afgegeven worden, alsook de voorschriften betreffende de afgifte, de geldigheid, de vernieuwing, de vervanging en de teruggave ervan“.

Correctionele Rechtbank

Voor de Rechtbank van Eerste Aanleg West-Vlaanderen, Afdeling Brugge, werd op 6 september 2019 een persoon veroordeeld wegens het besturen van een bromfiets klasse A zonder met een goed gevolg de proeven te hebben afgelegd die hem werden opgelegd ingevolge twee eerdere vonnissen die telkens het herstel van het verval van het recht tot sturen hadden afhankelijk gemaakt van het met goed gevolg afleggen van proeven. De rechtbank oordeelde dat de betrokkene niet hersteld was van het recht tot sturen van enig motorvoertuig, aangezien de proeven nog niet met een goed gevolg werden afgelegd.

Hof van Cassatie

Bij arrest van het Hof van Cassatie dd. 21.01.2020 (P.19.0981.N, www.cass.be) verwees het Hof naar artikel 47 Wegverkeerswet, dat bepaalt dat “hij die verval van het recht tot sturen heeft opgelopen na 25 mei 1965 en onderworpen werd aan een theoretisch, praktisch, geneeskundig of psychologisch onderzoek, mag, wanneer het verval geëindigd is, een voertuig van een der categorieën waarop de beslissing van vervallenverklaring slaat, slechts besturen mits hij met goed gevolg het opgelegd onderzoek heeft ondergaan“.

Het Hof verduidelijkt dat deze bepaling, wat haar toepassingsgebied betreft, weliswaar in algemene bewoordingen is uitgedrukt, maar uit de doelstelling van de proeven, namelijk de samenleving te beveiligen, alsook het verband tussen die proeven en de regeling van de voorwaarden voor het verkrijgen van een rijbewijs, volgt dat het in de artikelen 47 en 48, eerste lid, 2°, Wegverkeerswet vervatte strafrechtelijk gesanctioneerde verbod om na het verstrijken van een tijdelijke vervallenverklaring een motorvoertuig te besturen zonder eerst met goed gevolg de opgelegde proeven te hebben ondergaan, niet van toepassing is op die motorvoertuigen waarvoor de bestuurder ontslagen is van de verplichting houder te zijn van een rijbewijs.

Conclusie

Dit impliceert dat de bestuurders van bromfietsen met een maximumsnelheid van ten hoogste 25 km/uur, na een eerdere veroordeling door een rechtbank waarbij zij een rijverbod opgelegd kregen en waarbij het herstel van het recht tot sturen afhankelijk werd gesteld van het slagen in herstelproeven, volgens het Hof van Cassatie niet strafbaar zijn als de duurtijd van het verval werd ondergaan en zij géén proeven hebben afgelegd om hersteld te worden in het recht tot sturen, “aangezien deze bromfietsbestuurders ontslagen zijn van de verplichting om houder te zijn van een rijbewijs voor een dergelijke bromfiets”.

Wellicht geldt op basis van dit arrest hetzelfde voor onder meer de bestuurders van voertuigen van de categorie AM die geboren zijn vóór 15 februari 1961, bestuurders van (bepaalde?) elektrische fietsen en bepaalde bestuurders die over een gelijkgesteld rijbewijs cat. G beschikken (artn. 4.10 en 4.12 K.B. rijbewijs).

Wel dient te worden opgemerkt dat het Hof in deze zaak enkel uitspraak deed over het besturen van voormelde bromfietstype ná het doorlopen van de duurtijd van het opgelegde rijverbod en zonder dat de opgelegde herstelexamens met goed gevolg werden ondergaan.

Of dit thans de deur op een kier zet om voor te houden dat een rijverbod voor alle motorvoertuigen tijdens de effectieve periode van het opgelegde verval niet geldt voor “alle” motorvoertuigen, maar slechts voor die motorvoertuigen waarvoor effectief een rijbewijs noodzakelijk is, (wordt/blijft) onduidelijk.

Al blijft een axioma gelden: voorkomen is in dat geval beter dan genezen….

Neem contact op voor juridische bijstand aangaande deze problematiek.

Artikel 8.4 Wegcode bepaalt dat, behalve wanneer het voertuig stilstaat of geparkeerd is, de bestuurder geen “gebruik” mag maken van een draagbare telefoon die hij in de hand houdt.

Voor de Nederlandstalige Rechtbank van Eerste Aanleg Brussel rees de discussie over wanneer men een gsm dan werkelijk “gebruikt” in de zin van voormelde strafbare reglementaire bepaling. In de meest strikte interpretatie zou men kunnen voorhouden dat een draagbare telefoon enkel gebruikt wordt om te bellen en te sms’en. Al heeft de wetenschappelijke ontwikkeling en de evolutie in de smartphone-wereld uiteraard deze strikte interpretatie al lang ingehaald.

Bij arrest van het Hof van Cassatie van 14 januari 2020 (P.19.1046.N, www.cass.be) wees het Hof er terecht op dat de regelgever het begrip “gebruiken maken van een draagbare telefoon die in de hand wordt gehouden” niet nader heeft gedefinieerd. Dit begrip moet bijgevolg volgens het Hof “in zijn normale betekenis” worden uitgelegd.

In zijn normale betekenis houdt dit in dat dit gebruik niet wordt beperkt tot een welomschreven handeling (zoals bellen of sms’en) en dat het in de hand houden door de bestuurder van een draagbaar telefoontoestel tijdens het rijden meteen ook impliceert dat dit toestel wordt “gebruikt”.

Het legaliteitsbeginsel in strafzaken en het beginsel van de strikte interpretatie van de strafwet verzetten zich volgens het Hof niet tegen een dergelijke uitlegging.

Daarbij is ook het belangrijk te duiden dat de terminologie “stilstaan” of “geparkeerd” zijn, wel formeel werd gedefinieerd in de artikelen 2.22 en 2.23 van de Wegcode: een voertuig is stilstaand wanneer het niet langer stilstaat dan nodig is voor het in- of uitstappen van personen of voor het laden of lossen van zaken; een voertuig is geparkeerd wanneer at langer stilstaat dan nodig is voor het in- of uitstappen van personen of voor het laden of lossen van zaken. Met ander woorden, men blijft aan het verkeer deelnemen en is niet “stilstaand” of “geparkeerd” als men voor een rood licht staat of aanschuift in een file.

Concreet betekent dit dus dat het formeel verboden is om een gsm in de hand te houden wanneer je een voertuig bestuurt, zelfs al ben je daar niet mee aan het telefoneren. Iedere inbreuk op deze regel is strafbaar met een geldboete van € 160,00 tot € 2.000,00 (opdeciemen inbegrepen) alsook met een mogelijk rijverbod van acht dagen tot vijf jaar. Het verbod geldt wel enkel voor een draagbare telefoon….

Neem contact op voor juridische bijstand aangaande deze problematiek.

Bij arrest van het Hof van Cassatie van 7 januari 2020 (P.19.1123.N, www.cass.be) heeft het Hof geoordeeld dat (de bestuurder van) een vennootschap “zich moet bevinden in omstandigheden waarin het voor elke normale, voorzichtige en redelijke persoon onmogelijk zou zijn geweest om te voldoen aan de in dat verplichting” om de overtreder van een verkeersinbreuk te identificeren, vooraleer deze de vrijspraak kan genieten.

Tegenwoordig zijn heel wat voertuigen ingeschreven op naam van een vennootschap. Wat echter in de praktijk nog steeds weinig gekend is, is dat bij iedere verkeersinbreuk begaan met een motorvoertuig ingeschreven op naam van een vennootschap, voor deze vennootschap de wettelijke verplichting bestaat om indien de bestuurder bij de vaststelling van de overtreding niet geïdentificeerd werd, “de identiteit van de onmiskenbare bestuurder op het ogenblik van de feiten mee te delen of, indien zij die niet kennen, de identiteit van de persoon die verantwoordelijk is voor het voertuig, behalve wanneer zij diefstal, fraude of overmacht kunnen bewijzen” en dit binnen een termijn van vijftien dagen te rekenen vanaf de datum waarop de vraag om inlichtingen werd verstuurd.

Deze verplichting geldt zowel ten aanzien van de vennootschap zelf, als ten aanzien van zijn bestuurders (voorheen “zaakvoerders”). Bovendien geldt deze verplichting ongeacht de aard van de onderliggende verkeersinbreuk en staat de inbreuk op de mededelingsplicht in beginsel volkomen los van een al dan niet aangeboden minnelijke schikking voor deze onderliggende verkeersinbreuk. Met andere woorden, zelfs als de verkeersinbreuk niet wordt betwist en de minnelijke schikking wordt betaald, dient de (bestuurder van de) vennootschap de identiteit van de overtreder kenbaar te maken.

In het voormelde arrest werd geoordeeld dat deze verplichting voortvloeit voort uit de wet, namelijk uit artikel 67ter Wegverkeerswet, en dat – letterlijk – “elkeen geacht is (dit) te kennen“. Die verplichting vloeit volgens het Hof van Cassatie niet voort uit een bericht daarover in het opgestuurde antwoordformulier, ook al heeft het ontvangen van dit formulier voor gevolg dat daaraan gevolg moet worden gegeven zoals vereist bij de voormelde wetsbepaling.

Volgens het Hof volstaat het dat de betrokkene op grond van de hem ter beschikking staande gegevens weet op welk voertuig, tijdstip, plaats en overtreding de vraag om inlichtingen betrekking heeft om voormelde termijn te laten aanvangen, zelfs al bevat de vraag om inlichtingen “onvolkomenheden” en/of is ze mondeling gesteld.

De minimale geldboete ter beteugeling van dergelijke inbreuk bedraagt, naar het oordeel van de heersende rechtspraak, € 4.000,00, onafgezien van bijdragen en kosten.

Volledigheidshalve dient overigens te worden opgemerkt dat ook voor natuurlijke personen een dergelijke verplichting bestaat indien de overtreder, die bij de vaststelling van de overtreding niet geïdentificeerd werd, niet dezelfde persoon is als de houder van de kentekenplaat. Alsdan dient de kennisgeving van de identiteit van de onmiskenbare bestuurder echter te gebeuren ” binnen een termijn van vijftien dagen te rekenen vanaf de dag waarop de houder van de kentekenplaat kan bewijzen dat hij niet de bestuurder was op het ogenblik van de feiten” (sic). De minimale geldboete bedraagt dan € 400,00, onafgezien van bijdragen en kosten en een mogelijk rijverbod voor de kentekenplaathouder.

Neem contact op voor juridische bijstand aangaande deze problematiek.

Bij arrest van het Hof van Cassatie dd. 28 mei 2019 (nr. P.19.0121.N, www.cass.be) heeft het Hof van Cassatie een belangrijk oordeel geveld met betrekking tot het bewijs van lichamelijke of psychologische ongeschiktheid tot het besturen van een motorvoertuig.

In het arrest wordt geoordeeld dat artikel 42 Wegverkeerswet of enig uitvoeringsbesluit een haarstaalanalyse niet uitsluiten als bewijs van lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid tot het besturen van een motorvoertuig. Bovendien zijn de bepalingen inzake erkenning van laboratoria niet van toepassing op het onderzoek van een deskundige die een advies dient te verlenen over de eventuele rijgeschiktheid. De haarstaalanalyse mag aldus worden uitgevoerd in een niet-erkend laboratorium (bij gebrek aan duidelijk juridisch kader).

Het vonnis dat oordeelt dat

• de gerechtsdeskundige zijn opdracht naar behoren heeft uitgevoerd en hierbij de argumenten van partijen heeft ontmoet,
• de deskundige grondig alle voorhanden zijnde stukken heeft nagezien,
• in een grondig gemotiveerd verslag een correcte analyse heeft gemaakt,
• zich hierbij in grote mate heeft laten leiden door vaststellingen van een niet-erkend laboratorium, hetgeen zijn beoordeling en besluit echter niet in het gedrang brengt,
• het gebrek aan juridisch kadar voor de analyse van een haarstaal geen afbreuk doet aan de overtuiging van de rechtbank

verantwoordt de beslissing tot rijongeschiktheid volgens het Hof van Cassatie op correcte wijze naar recht.

Nota bene. Ingevolge de wijziging van artikel 42 Wegverkeerswet werd het rijverbod door de Correctionele Rechtbank niet voorgoed uitgesproken, doch wel “voor een duur afhankelijk van het bewijs dat betrokkene niet meer ongeschikt is een motorvoertuig te besturen“.

Het Grondwettelijk Hof heeft in een arrest van 27 april 2017 (nr. 2017/051) besloten dat het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel niet geschonden is door personen die zich in een verschillende situatie bevinden ten aanzien van de eerste strafmaat, op dezelfde wijze te behandelen bij recidive.

In het onderliggend bodemgeschil had de verdediging de stelling geopperd dat een inbreuk op artikel 30, §2 WPW (zijnde inbreuken inzake bepalingen met betrekking tot theoretische en praktische scholing, zowel voor de lerende bestuurder als voor diens begeleider) op discriminatoire wijze werden gestraft ingeval de overtreder zich in staat van herhaling bevond.

Immers, bij een eerste overtreding van voormeld artikel voorziet de wetgever niet in de mogelijkheid tot het opleggen van een rijverval, terwijl dit bij recidive – ook ten aanzien van de andere bepalingen van de recidivekorf van artikel 38 §6 WPW – wél het geval is. Dit alles terwijl voor alle andere bepalingen uit de recidivekorf ook bij een eerste bestraffing minstens een facultatief rijverval tot de mogelijkheden behoort.

Bij wijze van voorbeeld, begaat men een inbreuk tegen de bepalingen inzake voorlopig rijbewijs zonder voorgaanden, dan kan men een geldboete opgelegd krijgen van (thans) minimaal € 400,00, méér de kosten. Er kan in dergelijk geval géén rijverval worden opgelegd. Heeft de beklaagde binnen de drie jaar voorafgaand aan de nieuwe feiten evenwel – bijvoorbeeld – een zware snelheidsovertreding begaan, dan dient bij een inbreuk tegen de bepalingen inzake voorlopig rijbewijs eenzelfde geldboete te worden opgelegd én een rijverbod, maar dient tevens een veroordeling tot een rijverbod van minstens drie maanden mét opleg van vier herstelproeven te worden uitgesproken. Bijkomend geldt dat zelden een inbreuk op dergelijke bepalingen ‘alleen’ komt en dat hetzelfde feit doorgaans diverse inbreuken met zich brengt, waardoor het minimale verval al gauw oploopt tot minstens zes of negen maanden….

Het Grondwettelijk Hof heeft thans geoordeeld dat de in het geding zijnde bepaling geldt immers ten aanzien van allen die een van de in artikel 38, § 6, vermelde overtredingen hebben begaan. Die bepaling strekt er volgens het Hof toe ten aanzien van bepaalde overtredingen in een strengere bestraffing te voorzien in geval van herhaling en zulks met het oog op het waarborgen van de verkeersveiligheid.

Ten opzichte van dat doel is enkel de aard van de eerst begane overtreding relevant, en niet de aard van de straf die aan een overtreder naar aanleiding van een eerste inbreuk kan worden opgelegd, zoals bijvoorbeeld de mogelijkheid om tot een verval van het recht tot sturen te worden veroordeeld.

Bijgevolg kon de wetgever alle recidiverende bestuurders die een of meer van de in artikel 38, § 6, van de Wegverkeerswet vermelde verkeersovertredingen hebben begaan, op dezelfde wijze behandelen, terwijl zij in de drie jaar vóór de overtreding reeds waren veroordeeld voor een overtreding die ook in die bepaling wordt vermeld, ongeacht de straf die bij de eerste veroordeling is uitgesproken.